Ме бендиса еден текст,кој можеби на некои нема да им се бендиса..
Кој ви го даде мојот телефонски број? Кој ви дозволи да ми се јавувате? Имате ли писмена согласност од мене дека сакам да учествувам во игри на среќа? Најпрвин сте ја прекршиле мојата приватност со тоа што сте ме вознемириле со порака, потем сте ја искористиле мојата нервоза за да ми прогласите „неточен одговор“, и најнакрај – ме туркате во комар, кој не го сакам. Престанете да им влегувате на луѓето во џигерот, во потсвеста, под гаќи
Писма до душевадникот
1. Стојам пред фрижидерот за сувомесни производи на еден наш голем маркет и слушам како младата госпоѓа пред мене, која инаку ја познавам, протестира: го кара момчето што ги сече саламите, затоа што не ги наредил парченцата печеница едно под друго, туку ги расфрлал по хартијата во која треба да ги завитка. Во право е: иако не е некоја голема работа дома да ги подредиш парченцата сам, зошто да не ти ги даде подредени, кога веќе машината ги исфрла така? На нејзините укори, момчето одговори со мизансцена, а без збор. Ја повика со рака својата колешка, ѝ ја препушти клиентката, а ме презеде мене. И, откако се увери дека незадоволната госпоѓа си заминала, додека ме услужуваше, почна да бара од мене, на оној добро познат итарпејовски начин, да застанам на негова страна. Типичен менталитет на Балканот кај сите продавачи, таксисти, службеници – си тераат приватен муабет со клиентите како со нив да израснале, па дури бараат и пресуда во нивна полза ако овие биле сведок на некаков нивен конфликт. Еве што рече, демек за себе: „Госпожа! Не можела сама да ги нареди. Да не сака дома да ѝ појдам, да ѝ направам ордевер?! Ги пуштила ноктине како некоја мачка и ми се занесува... а бе, како никој пред неа не се пожалил досега?“ И бидејќи момчето гледа дека кај мене не добива некаква одушевена поддршка, додава, сега небаре целосно за себе (а повторно, се разбира, ме адресира мене): „Дај ми плата 40 илјади, па да видиш како ќе ги наредам“.Мене почнува да ми се блуе од него. Отстапувам од фрижидерот, тој прашално ме гледа, јас му велам дека ќе се вратам, само да земам нешто што не смеам да заборавам, и зад првата гондола се скривам. Навистина ми се превртуваат цревата. Еден невоспитан лигуш, истетовиран на целата подлактица, некој што сигурно едвај завршил средно трговско училиште, што со сигурност преку врска дошол на тој штанд да реже салами, што не сфаќа дека тоа работно место е климакс во кариерата за неговиот пилешки мозок, што треба на тоа работно место да гледа како да е вработен во лабораторија на НАСА, е тој – ни пет ни шест, бара плата повисока од мојата!!! Значи – тој буквално, гледајќи го падот на сите вредности во општеството, ми вели (и мене и на сите) – плукам јас на вашите дипломи, плукам на вашите магистратури, докторати, на сите ваши години учење. Јас сакам, по кратка постапка, плата колку вашата, за сечење салами со подредување. И се враќам, и го гледам тој младич со истетовирана подлактица како уште незадоволно мрмори, па си мислам: тој едвај да има вкупно толку години живот колку што јас сум учел – 8 години основно, 4 средно, 4 факултет, 3 магистратура, 3 докторат = 22. Тој учел вкупно 12. А бара плата повисока од мојата.Кој го научи така? Семејството, училиштето, политиката, медиумите, или сите заедно? Кој го научи така бесрамно да го посакува туѓото, она што не го заслужува? Од каде му е идејата дека сме јас и тој исти? Та нели расчистивме со комунизмот? Или живееме во еден тивок малограѓански неокомунизам (извини комунизму што те навредувам!), кој се сведува на обичен бандитизам – да се грабне туѓото на најбесрамен начин, без да се заслужува. Туѓа плата, туѓа кола, туѓа позиција, туѓо работно место или туѓа жена – сеедно.2. Моето телефонско сандаче е преполно со пораки. Од натрапникот со телефонски број 1477. Оваа седмица ме растурија, ме растроија со пораки за некаква наградна игра. Сѐ почна во еден момент на огромна презафатеност, кога вибрирањето на телефонот ми покажа дека сум добил порака. Возев, брзав на еден состанок и не одговорив. За пет минути повторно порака. Сите пораки беа за некаква наградна игра, во која би требало да се вклучам, за да не се каам потоа. Мислам дека стануваше збор за некаков телевизор. Бидејќи денот ми беше напнат, преполн со нервоза и обврски, не одговарав на пораките. Конечно, откако среде академска дискусија на говорница (предавање) повторно почнаа да ме бомбардираат со пораки (вибрирања), а јас, меѓу другото, чекав и многу важна информација за здравствената состојба на еден од моите блиски, конечно, се извинив пред аудиториумот, го зедов телефонот в рака и ја прочитав пораката. Таму, покрај благиот укор дека со неучеството си ги губам шансите, стоеше наградното прашање (којзнае кое по ред): „Од што е направен Пинокио?“ Имаше два одговора: под 1. „од дрво“, а под 2. – не помнам што. Нервозен, напишав: „Од дрвена сперма“, и го вратив телефонот на појасот, каде што стои закачен на ременот. За неколку секунди, само што ја најдов загубената нишка на мислата од прекинатото предавање, добив одговор. Повторно го прекинав предавањето, и ја прочитав пораката. На неа стоеше, замислете – дека одговорот не е точен!Е па, драги мои анонимни натрапници од 1477, во нормална држава ќе се тужевме. Прво, ќе се тужевме преку тим експерти околу точноста на одговорот. Ако е за инает, јас сум поголем инаетчија од вас. Одговорот дека Пинокио е направен од „дрвена сперма“ не е целосно неточен, иако не се вклопува во вашата дигитална, бинарна логика „1“ или „2“. Тоа е ефектна метафора, а метафорите никогаш не се ни целосно вистинити ни целосно лажни. Второ – ќе се тужевме затоа што вие, без мое одобрение да влезам во играта – сте ме ставиле во вашето електонско оро, па ме бомбардиравте уште неколку дена. Од каде ви е вам слободата да ми се јавувате, кога ќе посакате? Од каде ви е претпоставката дека јас лежам во кревет, лапам баклави и едвај чекам да добијам некое од вашите дебилни квиз-прашања, за да си добијам телевизор „сони“? А што ако сум на настава, на - не дај боже - погреб или во болница, што ако сум во некоја драматична ситуација во животот, што ако сум во манастир, што ако сум во долготрајна депресија и барам душевен мир? На крај краишта – што ако сум професионален возач, хирург, пилот, кому сето внимание му е потребно за да си ја врши работата? Последните ваши четири пораки гласат: 1. „Те избравме да се натпреваруваш со уште 10 играчи за ‘самсунг галакси таб’...“ 2. „Избран си за ВИП-играч на 31 март. Честитки! Ќе ја имаш можноста само со 3 прашања да се класираш (наместо пласираш – моја заб.)...“. 3. „Почнуваме со едно полесно прашање: што треба да протрие Аладин, за да се појави волшебниот дух?“ и 4. „Почнува неделното доделување на ВИП-наградите“. Се вознемирува ли човек во недела, невоспитани?!Имам и јас неколку прашања за вас: кој ви го даде мојот телефонски број? Кој ви дозволи да ми се јавувате? Имате ли писмена согласност од мене дека сакам да учествувам во игри на среќа? Најпрвин сте ја прекршиле мојата приватност со тоа што сте ме вознемириле со порака, потем сте ја искористиле мојата нервоза за да ми прогласите „неточен одговор“, и најнакрај – ме туркате во комар, кој не го сакам. Ако сакам да играм на среќа, ќе појдам на места каде што тоа се прави. Престанете да им влегувате на луѓето во џигерот, во потсвеста, под гаќи. Вие немате право на тоа, како што она месарче нема право на плата поголема од мојата! Знае ли некој денес што е тоа ПРИВАТНОСТ?Авторот е универзитетски професор и писател
Венко Андоновски
Идеолошка тетоважа
Тие млади што постојано бараат некој ДА ИМ ДАДЕ, се разминуваат со оние што не им даваат – власта. Власта дење работи на нивно припитомување, владеење и идеолошко тетовирање, додека тие спијат. Ноќе, кога младите беснеат и го празнат своето, меѓу другото и социјално незадоволство по журки, власта спие и се одмора, подготвувајќи се за нов ден владеење. Така, владеаните и владетелите постојано се разминуваат. А додека не се сретнат, нема да има ни востание, ни бунт, ни барикади. Ни дијалог, барем
Писма до душевадникот
За мене целосно неочекувано, последната моја колумна предизвика бура од реакции и коментари на социјалните мрежи, особено кај помладите. Како што обично ни се случува, некој неважен детаљ станува центар на дебатата на коментаторите, па така идејата се разводнува, односно вниманието се дефокусира од проблемот. Многу ми е жал што тоа се случи и овој пат. Имено, мојата вистинска приказна за едно момче, кое работи на сечење салами во еден маркет и кое не сака да ги подреди пресечените парченца печеница по големина, под образложение „дај ми 40 илјади денари плата, па ќе видиш дали нема да ти ги наредам“ – заврши како приказна за еден неважен детаљ – тетоважата на подлактицата на момчето. Таа тетоважа ја спомнав само затоа што беше дел од реалниот лик на приказната, а не, како што заклучија некои од моите коментатори, дека ги мразам тетовираните или дека ги сметам за суштества од втор ред. Напротив, речиси и да немам пријател и пријателка што не се тетовирани. Втората мисинтерпретација настана околу образованието на момчето – јас напишав дека не му прилега на дете со едвај завршени четири години средно трговско училиште да посакува нешто што го немаат ни луѓе со дваесет и пет години континуирано учење. Наместо таа поента, работата на моите коментатори се сведе на тоа дека ги сегрегирам луѓето според образованието. Оние што ме познаваат добро, знаат дека за мене има само добри и лоши луѓе, и дека барем јас сум познат по тоа дека се дружам со СИТЕ.
Не мислам да се извинувам никому, затоа што не сум имал намера никого да навредам. Напротив, имам намера да поставам уште прашања: кој наставник ги осакати тие мои коментатори - да не можат да погодат обична тема и идеја во текст, туку да се фаќаат за споредни детали? Па можеше наместо тетоважа, да кажам дека момчето е ќелаво, и што тогаш? Ќе реагираа ли ќелавите дека ги навредувам (види ја мојата фотка горе)? Кој им предавал литература, ако не ги научил дека во сказната за грдото пајче поентата е дека и грдите се убави, а не дека, на пример, бабата што го нашла смрзнатото пајче се викала Хелга, Худа, Марта или дека имала 78, а не 64 години?
Зошто настана мисинтерпретација на мојата колумна? Или јас не сум бил доволно јасен, или затоа што луѓето во принцип сакаат да го прават она што е полесно. И самиот го знам тоа: многупати сум пишувал за она што ми е познато, затоа што би ми требало многу повеќе труд за да се фатам во костец со непознатото. И секогаш сум излегувал зијан. Значи, што загубија сите оние што се фатија за неважните детали на кои е лесно да се поентира - тетоважата и степенот на образование на момчето? Ја загубија поентата, која намерно не ја напишав, чекајќи да ја видам напишана кај некој од моите коментатори. А поентата е: МОМЧЕТО ИМА ПРАВО НА ТИЕ 40.000 денари, но нема право да ги посакува на тој начин и под овие околности. Имено, сите знаеме дека за еден нормален живот денес тие 40.000 денари, особено за млад човек, не се ништо. Значи, поентата беше дека живееме во ХРОНИЧНА и ДРАСТИЧНА сиромаштија, а не дека се тетовираме. Поентата беше дека немаме држава што може да му ги даде тие пари и дека за тоа некој е виновен и одговорен. Поентата беше дека луѓето со средно училиште воопшто не можат да најдат работа (нашиот лик е тука среќен исклучок), а тие, „среднистите“, се основа на секоја средна класа во секоја нормална држава, фактор на социјалната стабилност. Без нив животот во една држава би бил невозможен. Јас барем сум се изјаснувал за тоа – историска одговорност ќе понесат оние што наместо да ги вработат средношколците и да им обезбедат плата од 40.000 денари (тогаш и јас ќе бидам подобро платен), ги регрутираат во студенти, спуштајќи ги цената и стандардите на студирање, за статистички да ја намалат цифрата на невработените!
Според тоа, тоа момче има право на тоа што го посакува, но не во ваква држава. Треба да сфати дека ако сака да го постигне тоа, треба да заземе многу поактивен став кон стварноста. Од кукање фајде нема. Што би се случило ако некој хирург рече – дајте ми 5.000 евра плата, па да видите како ќе оперирам! И, бидејќи нема стварност каква што посакуваме (таква што би ни дала 40.000 денари плата), треба да се запрашаме: што правиме за да стекнеме таква стварност што ќе биде способна да ни даде таква, за човековото достоинство неопходна плата? Зошто тоа момче не земе метла во рака, па да го смете општественото ѓубре што со години не дозволува да пркнеме, да појдеме напред кон посакуваната плата? Зошто неговите колеги студенти им попуштаат и на најситните бирократи во образованиот систем, а зборот „барикада“ го знаат само од историски филмови и од записите за 1968-та? Наместо тоа, сите тие стануваат жртви на финтата – Интернет и компјутер во секое село. И ноќе, наместо да спијат, коментираат туѓи текстови, дефокусирајќи им ја поентата, демонтирајќи го нивното полнење, свртувајќи го вниманието кон безначајности. Така, тие млади што постојано бараат некој ДА ИМ ДАДЕ, се разминуваат со оние што не им даваат – власта. Власта дење работи на нивно припитомување, владеење и идеолошко тетовирање, додека тие спијат. Ноќе, кога младите беснеат и го празнат своето, меѓу другото и социјално незадоволство по журки, власта спие и се одмора, подготвувајќи се за нов ден владеење. Така, владеаните и владетелите постојано се разминуваат. А додека не се сретнат, нема да има ни востание, ни бунт, ни барикади. Ни дијалог, барем.
Ете така, драги мои коментатори, па лутете ми се колку што сакате. А ако мислевте дека за тетоважите знам толку малку и мислам толку ограничено, како некој закоравен старец што осудува сѐ што е тренд кај младите, сте се излажале. Знам јас да ценам кога некој својата сопствена кожа ја користи како материјал за пишување. Знам и дека тоа е во тесна врска со недовербата во медиумите, оти тетоважата е единствениот запис во кој цензурата не игра улога и во кој медиумот е лично ваш и никој не може да ви го одземе. Знам за тетоважите и многу други нешта: знам дека се дел и од политичкото несвесно, дека ги има во примитивни племиња, но и во најразвиени современи тоталитарни режими што целосно ја потцениле човековата личност. И знам дека идеолошката тетоважа е многу поопасна од телесната. А дел од идеолошката тетоважа е и дефокусирањето на вниманието. Она што впрочем бесплатно го прават моите коментатори помагајќи им на оние што се критикувани, без да бидат свесни за тоа дека им помагаат. Но затоа сум јас тука – да повторувам, да малтретирам, да ве измачувам. За тоа сум платен. А ако ми дадат 40.000 денари, да видите тогаш што можам! Никој вода не ќе може да ми носи за колумниве!
Авторот е универзитетски професор и писател
